Totemizam je termin indijanskog porekla, nastao od indijanske reči totem, koja u prevodu znači – simbol ili znak plemena. Takođe, termin totemizam označava i vrstu životinje ili biljke kroz koje su poštovani preci i duhovni zaštitnici plemena. Na osnovu navedenog, totemizam podrazumeva verovanje i poštovanje totema, odnosno mističnu vezu sa precima. Totemizam predstavlja najprimitivniji oblik religije, koja je više stvar zajednice, nego pojedinca.
Primitivni narodi su naročito verovali u toteme i u zajedničko poreklo, kao i mistični odnos između jednog plemena i neke vrste životinja ili biljaka. Oni su obožavali toteme i smatrali su ih osnivačima svog plemena, te se po njima nazivalo i čitavo pleme.
Totemizam je naročito bio zastupljen u Australiji, Severnoj i Južnoj Americi i Africi. U Severnoj Americi, totemizam je poštovan na severozapadnoj obali kod Indijanskih plemena, a u Južnoj Americi u predelima Amazona. Na severozapadu Sjedinjenih Američkih Država, pronađeni su totemski stubovi visine od 4 m, a oslikani su i reljefisani motivima ljudskih i životinjskih likova. Prvi oblici totema i verovanje u njih su bili zastupljeni u starim centralno australijskim plemenima. Ta plemena su totem smatrali kao životinjski mitski simbol, koji je označavao pretke, koje su želeli da očuvaju generacijama. Na osnovu toga, totem je imao ulogu plemenskog čuvara. J. Long je termin totema prvi put upotrebio 1791. godine, a preveo ju je kao – pomoćnik, zaštitnik, pratilac, duhovni praotac.
Specifično kod totemizma je to da životinja (totem) nije smela da se jede, a u slučaju da se jede – dešavali su se strogi rituali plemena. Zajednice totema su posedovale zakone, kao što je na primer – zabrana ženidbe izvan zajednice (tzv. egzogamija). Sve zabrane u totemizmu su mogle biti kratkotrajne (u trajanju od par dana), dugotrajne (u trajanju od više dana) i trajne.
Totemizam se deli na:
- Individualni totemizam i
- Grupni totemizam.
Individualni totemizam predstavlja unutrašnju povezanost koju pojedinci osećaju sa svojim totemom, a u grupnom totemizmu porodica oseća određenog totema, koji se nasleđivao po očevoj ili majčinoj liniji.
Najistaknutiji teoretičar totemizma bio je W. H. R. Rivers i po njegovom shvatanju, totemizam se sastoji od društvenog, psihološkog i obrednog elementa verovanja i poštovanja totema. Takođe, on smatra da je totemizam vezivanje određenog društva uz neku životinju, biljku ili neživu materiju. Ovoj definiciji se međutim suprotstvljaju pojedini etnolozi, koji se protive pridavanju tako velike važnosti totemizma. Današnje moderne nauke obaraju teoriju totemizma, kao izvora svih religijskih sistema.
