Hermeneutika (hermēneutikē, grč.) je termin grčkog porekla, nastao od grčke reči ermeneuo, što znači – rastumačiti ili prevesti. Hermeneutika predstavlja teoriju interpretacije, odnosno pripada vrsti filozofije koja nastaje kao rezultat postavljanja pitanja u toku same intrepretacije. Takođe, hermeneutika se tumači kao znanje, veština ili način tumačenja tekstualnog zapisa, govornog izražaja, umetničkog stvaralaštva ili obrasca ponašanja. Prema kriterijumu područja na koji se odnosi, hermeneutika može biti – tradicionalna, biblijska, kuranska, filozofska, apostolska, grčka, rimska itd.
Početak heremeneutike polazi od interpretacije tekstova koji govore o religiji, međutim vremenom ona dobija šire značenje i početkom XX veka, u Nemačkoj, postaje jedna tzv. “filozofska struja”, kao i značajni deo kontinentalne filozofije XX veka.
Istorija samog termina potiče još iz prakse interpretacije ranohrišćanskih teoloških tekstova i zapisa. Ona izlaže opšta načela ili kanone tumačenja. Osnivač takve vrste hermeneutike, M. Vlačić je 1567. godine u svom delu “Ključ Svetog Pisma” izneo načela po kojima bi se značenja pojmova trebali videti kroz celinu epohe u kojoj su nastali. Filozofka hermeneutika, još iz vremena Fridriha Schleiermachera (1768 – 1834) se razvijala kao opšta disciplina spoznaje predmeta istorijskog duha. On tumači hermeneutiku kao “umešnost izbegavanja pogrešnog razumevanja”. Kod Heideggera se filozofska hermeneutika razvijala kao osvetljavanje svega što se u filozofiji smatra fundamentalnim (istorija, ontologija, metafizika, nauka i dr.). Kasnije, Gadamer (1910 – 2002) uspostavlja filozofsku hermeneutiku kao razumevanje istorijskog iskustva sveta i na temu istine koja je utemeljena, nasuprot istine koja se u prirodnim naukama otkriva metodološkim putem. Hermeneutika se vezuje i za veštinu razumevanja nekog “oblika koji sadrži smisao” (Beti). Betijevi opšti kanoni tumačenja su:
- kanon hermeneutičke autonomije objekta,
- kanon totaliteta i smisaone veze,
- kanon aktuelnosti tumačenja i
- kanon adekvatnosti razumevanja.
U merila utvrđivanja pravog stanja tumačenja spadaju:
- merilo legitimnosti – gde dato čitanje treba da bude prihvatljivo i sa aspekta jezika kojim je tekst napisan,
- merilo korespodentnosti – gde treba da se objasne sve jezičke sastavnice teksta, kao i to da se nijedan ne zanemari,
- merilo generičke prikladnosti – odnosi se na vrstu teksta sa primerenim načinom tumačenja i
- merilo koherencije – teži da dobro protumačen tekst ima smisao (uglavnom se odnosi na zakonske i pravne tekstove).
Postupci hermeneutike se primenjuju u modernoj lingvistici, psihologiji, teoriji književnosti, socijalnoj antropologiji itd.
