Prerogativ je pojam latinskog porekla, nastao od latinske reči praerogare, odnosno od glagola prerogativa, a predstavlja – prednost, povlasticu, prvenstveno pravo (na primer, isključivo pravo predsednika države, kada vrši pomilovanje osuđenika). U širem tumačenju pojma, prerogativ predstavlja i posebna prava koja imaju pojedinci u skladu sa položajem na kojem su (na primer, prerogativ državnih poglavara, plemstva, diplomata i slično).
Kraljevski prerogativ
Prerogativ u kraljevstvu se odnosi na ovlašćenja, imunitete i privilegije koje na osnovu običajnog prava pripadaju monarhu. U monarhijama koje su ustavne, to predstavlja mehanizam pomoću kojeg vlada vrši izvršnu vlast. Kraljevski prerogativ nije ograničen, međutim monarh ima pravo da donosi zakone, i danas su to tzv. rezervna ovlašćenja, koja se ne koriste u praksi, već samo u vanrednim situacijama.
Do 1707. godine u Engleskoj, od 1707. – 1800. godine u Kraljevini Velikoj Britaniji i od 1801. godine u Ujedinjenom Kraljevstvu, kraljevski prerogativ je, istorijski gledano, predstavljao jedan od osnovnih mehanizama vršenja vlasti. Za vreme vladavine kralja Jamesa I, 1611. godine, sud je u svom pisanom obliku (“Case of Proclamations”) utvrdio da sudovi u Engleskoj imaju pravo da utvrđuju koja su ograničenja kraljevskog prerogativa. Međutim, taj primer sudske vlasti nije primenjen još od 1688. godine i tzv. Slavne revolucije, kada su na presto došli kraljica Mary II i kralj William III.
Određene prerogative je moguće ukinuti aktom parlamenta, međutim u Ujedinjenom Kraljevstvu, za pomenuto, postoje posebne procedure. Tamo je nekada, prerogativna ovlašćenja izvršavao samo britanski monarh, i nije imao potrebu da traži odobrenje i saglasnost parlamenta (za vreme perioda posle “Velike povelje sloboda”), ali od perioda hanoverske dinastije i njene vladavine, sva ta ovlašćenja su počela da se primenjuju na predlog premijera ili samog kabineta, a oni su bili odgovorni britanskom parlamentu.
Kraljevski prerogativ u zemljama u kojima se primenjuje liberalna demokratija (Japan, Danska, Švedska), definisan je tako da služi kao tzv. izraz državne moći. U Australiji se kraljevski prerogativ ograničava Ustavom, a u Kanadi je kraljevski prerogativ najsličniji Ujedinjenom Kraljevstvu (ograničen je ustavnom konvencijom, iako se odvija preko saveznog generalnog guvernera).
Danas, pojedine prerogative direktno koriste ministri bez odobrenja parlamenta, uključujući u pojedinim zemljama i ovlašćenja za regulisanje državne službe, dodelu priznanja i izdavanje pasoša.
