Katatonija je medicinski pojam i predstavlja vrstu duševne bolesti, tj. najređi oblik šizofrenije. Prema definiciji, katatonija predstavlja duševnu bolest koju prati nepokretljivost, čudne i sumanute ideje, grčevi u telu i melanholija.
Pojam se u najvećoj meri koristi u psihologiji i psihijatriji, kada obolela osoba ima problem sa poremećajem psihomotornih funkcija (sporo kretanje, grčevi tela, melanholija i slično). Katatoniju kao duševnu bolest je prvi put opisao Karl Ludvig Kahlbaum, 1874. godine.
Osobe koje boluju od katatonije uglavnom prave razne grimase i ponavljaju više puta jedan isti pokret tela ili lica. Takođe, ove osobe mogu postati agresivne i po sebe i po okolinu, a neretko dolazi i do suicida ili ubistva.
Kod katatoničnih stanja je veoma često prisutan negativizam, a on se izražava kao otpor prema svojim ili tuđim namerama. Kada katatonična osoba zauzima neprirodan i bizaran položaj tela, ovaj položaj se naziva – fenomen „psihičkog jastuka“.
U najčešće simptome katatonije spadaju: nedostatak motoričke aktivnosti, katalepsija, voštana savitljivost (flexibilitas cerea, lat.), mutizam (izostanak verbalnih odgovora), negativizam, zauzimanje neuobičajenih položaja, manirizam (neobični pokreti), stereotipija, agitacija (psihomotorni nemir), izvođenje različitih grimasa, eholalija (ponavljanje govora druge osobe) i ehopraksija (oponašanje pokreta tela druge osobe).
Generalno, katatonija se manifestuje u različitim oblicima. Tako se kod nekih osoba ispoljava kroz blokadu ili grčenje mišića, a kod drugih se manifestuje kroz melanholiju, gubitak samopouzdanja, uzbuđenost i slično.
Najčešće se javlja u 20. – 30. godini života, a sam početak može delovati veoma burno. Samu bolest prate stalne oscilacije, a može se reći da je bolest i neizlečive prirode.
Ona se može usporiti korišćenjem raznih vrata antipsihotika, uz pomoć rehabilitacije, kao i psihosocijalnim metodama lečenja. Obzirom na to da je katatonija, jedan oblik šizofrenije, može se reći da je kod katatonije prognoza za izlečenje povoljnija nego kod drugih oblika.
Smrtna katatonija je veoma retka, a u tim slučajevima oboleli naglo gubi kilograme, ima sivkasto – zelenkastu boju lica, prati ga visoka temperatura i usled takve teške iscrpljenosti dolazi do letalnog ishoda.
Katatonija je i ime švedskog metal benda.
